CERN'deki Büyük Hadron Çarpıştırıcısı (LHC), 1 Temmuz 2025 tarihinde ilk kez oksijen ve neon iyonlarının çarpışmasını başlattı. Bu gelişme, Büyük Patlama'dan hemen sonra var olan ilkel maddeyi anlamaya yönelik önemli bir adım olarak kabul ediliyor.
LHC'nin amacı, erken evrende bulunduğuna inanılan kuark-gluon plazmasını (QGP) tekrar yaratmak. Daha önce, bu plazmayı elde etmek için genellikle kurşun iyonları kullanılıyordu. Ancak, oksijen ve neon iyonları daha hafif olduklarından, çarpışmalarda daha küçük QGP damlacıkları oluşturması bekleniyor.
Bu deney yöntemi, güçlü çekim kuvvetinin temel özelliklerini incelemek için bilim insanlarına yeni bir perspektif sunuyor. LHC'deki ATLAS ve CMS dedektörleri, bu özel deneyler için yeniden yapılandırıldı. ATLAS ağır iyon grubundan fizikçi Riccardo Longo, "Bu çarpışma sistemleri, QGP özelliklerinin sistem boyutuna göre evrimini incelememize olanak tanıyacak" dedi.
Deneylerden elde edilen verilerin, erken evrenin aşırı koşulları ve temel parçacıkların dinamikleri hakkında değerli bilgiler sağlayacağı öngörülüyor. Bilim dünyası, bu sonuçların madde ve evreni yöneten temel güçlerin anlaşılmasına yeni bakış açıları kazandırmasını merakla bekliyor.