Spanje wordt geconfronteerd met een verwoestende hittegolf, die een alarmerende stijging van het aantal hittegerelateerde sterfgevallen veroorzaakt. Tussen 16 mei en 13 juli 2025 zijn er meer dan 1.180 sterfgevallen geregistreerd, wat een stijging van meer dan 1.000% betekent ten opzichte van dezelfde periode in 2024. Deze cijfers, afkomstig van het Spaanse Instituut voor de Volksgezondheid Carlos III, benadrukken de ernst van de situatie, waarbij de maand juni 2025 een recordgemiddelde temperatuur van 23,6°C heeft bereikt, 3,5°C boven het gemiddelde van 1991-2020. De hittegolven zijn nu de op één na belangrijkste omgevingsfactor geworden die de morbiditeit en mortaliteit in Spanje beïnvloedt, goed voor 9,1% van de impact op de volksgezondheid, na luchtvervuiling die 89% van de impact voor zijn rekening neemt. In termen van morbiditeit zijn luchtkwaliteit en hittegolven respectievelijk verantwoordelijk voor 44% en 47% van de milieugerelateerde gezondheidsproblemen.
De recente hittegolf, die op 3 augustus 2025 begon, heeft geleid tot extreme risicowaarschuwingen (rode codes) in regio's als Aragón en Baskenland, uitgegeven door het Staats Meteorologisch Agentschap (AEMET). Temperaturen boven de 35°C worden verwacht in grote delen van het land, met uitschieters boven de 40°C in het zuiden, noordoosten en op de Canarische Eilanden. De hitte heeft een bijzonder zware impact op mensen met chronische aandoeningen zoals diabetes, ademhalings- en hart- en vaatziekten, wat kan leiden tot acuut nierfalen, neurologische stoornissen en spiercomplicaties. Stedelijke gebieden, verergerd door het 'stedelijk hitte-eiland'-effect, versterken deze gevolgen. De kwetsbaarheid voor de hitte is het grootst bij ouderen, met 95% van de slachtoffers ouder dan 65 jaar. Vrouwen vormen 59% van de dodelijke slachtoffers, wat deels wordt toegeschreven aan hun grotere fysiologische kwetsbaarheid en hun hogere aandeel in de Spaanse bevolking. Opvallend is dat de zwaarst getroffen autonome gemeenschappen zich in Noord-Spanje bevinden, zoals Galicië, La Rioja, Asturië en Cantabrië. Deze regio's, die historisch gewend zijn aan mildere zomers, worden nu geconfronteerd met een verhoogde klimaatkwetsbaarheid, mogelijk door een gebrek aan infrastructuur en sociale paraatheid voor hittegolven. De publieke opinie erkent de ernst van de situatie, waarbij meer dan 90% van de Spaanse bevolking extreme hitte als een ernstig gezondheidsrisico beschouwt. Dit onderstreept de dringende noodzaak voor robuuste volksgezondheidsinterventies en stedelijke planningsstrategieën om deze groeiende bedreiging aan te pakken. De Spaanse overheid heeft een nationaal hittepreventieplan geactiveerd, waaronder tien directe sterfgevallen door zonnesteek zijn gemeld. Deze cijfers weerspiegelen een bredere Europese trend, waarbij een recente analyse van 12 Europese steden in juni en begin juli 2025 ongeveer 2.300 hittegerelateerde sterfgevallen registreerde. De impact van de hittegolven is ook zichtbaar in de verhoogde frequentie van extreme weerswaarschuwingen. In de periode die de gegevens bestrijken, waren er 76 rode codes voor extreem weer, vergeleken met geen enkele in dezelfde periode in 2024. Dit onderstreept de uitzonderlijke aard van de huidige weersomstandigheden en de noodzaak van voortdurende aanpassing aan een veranderend klimaat.